Ayıplı Mal ve Hizmetlerde Tüketici Hakları: ARAK Hukuk Bürosu'ndan Detaylı Rehber

ARAK Hukuk Bürosu olarak, günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız ayıplı mal veya hizmet durumlarında tüketicilerin sahip olduğu hakları ve bu hakların nasıl kullanılacağını detaylı bir şekilde açıklayarak sizleri bilgilendirmeyi amaçlıyoruz. Tüketici Hakları Kanunu, tüketicileri koruma altına alan önemli düzenlemeler içermektedir.

Ayıplı Mal Nedir?

Bir mal, tüketiciye teslim edildiği tarihte, sözleşmeye aykırı olması durumunda ayıplı kabul edilir. Yani, ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda veya reklam ve ilanlarında yer alan özelliklere uymayan, objektif olarak sahip olması gereken nitelikleri taşımayan ya da vaat edilen verimi sağlamayan bir mal ayıplıdır. Örneğin, yeni aldığınız bir cep telefonunun ekranında çizik olması veya bir buzdolabının yeterince soğutmaması ayıplı mal kapsamına girer.

Ayıplı Hizmet Nedir?

Hizmet sözleşmesinde belirlenen veya olağan olarak beklenen özellikleri taşımayan, ifası sırasında yeterli özen gösterilmeyen veya taahhüt edilen kalitede sunulmayan hizmetler ayıplı hizmet olarak nitelendirilir. Örneğin, aracınızı tamire verdiğinizde sorunun giderilmemesi veya daha büyük bir arızaya yol açılması, bir kuaförlük hizmetinin beklentinizin altında kalması ayıplı hizmete örnek gösterilebilir.

Ayıplı Mal veya Hizmet Durumunda Tüketicinin Hakları Nelerdir?

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a (TKHK) göre, ayıplı mal veya hizmetle karşılaşan tüketicinin dört temel seçimlik hakkı bulunmaktadır:

1. Sözleşmeden Dönme Hakkı (Bedel İadesi): Tüketici, ödediği bedelin tamamını geri isteyerek malı iade edebilir veya hizmet sözleşmesini feshedebilir.

2. Ayıp Oranında Bedelden İndirim Hakkı: Mal veya hizmetteki ayıp oranında ödenen bedelden indirim talep edebilir.

3. Ücretsiz Onarım Hakkı: Aşırı bir masraf gerektirmediği sürece, malın ücretsiz olarak onarılmasını veya hizmetin ücretsiz olarak yeniden görülmesini talep edebilir.

4. Malın Misliyle Değiştirilmesini İsteme Hakkı: Malın ayıpsız bir benzeriyle değiştirilmesini talep edebilir.

Bu haklardan birini seçmek tamamen tüketicinin inisiyatifindedir. Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin seçtiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.

Ayıplı Mal İadesi Nasıl Yapılır?

Ayıplı bir malı iade etmek veya yukarıda sayılan haklarınızı kullanmak için izlemeniz gereken adımlar şunlardır:

1. Ayıbı Tespit Etme ve Bildirme: Malın ayıplı olduğunu fark ettiğiniz anda, durumu derhal satıcıya veya sağlayıcıya yazılı olarak bildirin. E-posta, iadeli taahhütlü posta veya noter aracılığıyla bildirim yapmak, ispat açısından önemlidir. Bildirimde ayıbın ne olduğunu ve hangi seçimlik hakkınızı kullandığınızı açıkça belirtin.

2. Delil Toplama: Ayıbı gösteren fotoğraflar, videolar, garanti belgesi, fatura veya fiş gibi tüm belgeleri muhafaza edin.

3. Makul Süre İçinde Talep: TKHK'ye göre, tüketici ayıbı öğrendiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde ve her halükarda malın teslim tarihinden itibaren on yıl içerisinde seçimlik haklarını kullanabilir. Ancak konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda bu süreler daha uzun olabilir. Ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlenmişse zaman aşımı işlemez.

4. Satıcının/Sağlayıcının Yanıtı: Satıcı veya sağlayıcı, talebinizi değerlendirerek size geri dönüş yapacaktır. Talebinizin reddedilmesi veya süresinde yanıt verilmemesi durumunda bir sonraki aşamaya geçmelisiniz.

Online Alışverişlerde Cayma Hakkı Süresi Nedir?

Online alışverişler, yani mesafeli sözleşmeler, özel bir hukuki düzenlemeye tabidir. Bu tür alışverişlerde tüketicilere cayma hakkı tanınmıştır.

• Süre: Tüketici, 14 gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Bu süre, mal satışında malın teslim alındığı tarihten, hizmet ifasında ise sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren başlar.

• Kullanım Şekli: Cayma hakkını kullanmak isteyen tüketici, 14 günlük süre içinde satıcıya yazılı bir bildirimde bulunmak zorundadır. Bu bildirim e-posta, iadeli taahhütlü posta veya platform üzerindeki cayma hakkı butonu aracılığıyla yapılabilir.

• İade Süreci: Satıcı veya sağlayıcı, cayma bildiriminin kendisine ulaşmasından itibaren 14 gün içinde malın bedelini tüketiciye iade etmekle yükümlüdür. Tüketici de malı, bildirimi yaptığı tarihten itibaren 10 gün içinde satıcıya geri göndermek zorundadır. Bazı ürünlerde (örneğin, dijital içerikler, gıda ürünleri, tek kullanımlık ürünler) cayma hakkı kısıtlanmış veya hiç bulunmayabilir.

Tüketici Hakem Heyeti'ne (T.H.H.) Nasıl Başvurulur?

Tüketici Hakem Heyetleri, tüketici uyuşmazlıklarının hızlı ve kolay çözümlenmesi için oluşturulmuş önemli mercilerdir.

1. Parasal Sınırlar: Her yıl belirlenen parasal sınırların altındaki uyuşmazlıklar için Tüketici Hakem Heyetleri'ne başvurulması zorunludur. Bu sınırın üzerindeki uyuşmazlıklar için ise Tüketici Mahkemeleri'ne dava açılması gerekir. Güncel parasal sınırları Ticaret Bakanlığı'nın veya Tüketici Hakem Heyeti'nin resmi internet sitelerinden kontrol edebilirsiniz. (Güncel sınır 2025 yılı için henüz kesinleşmemiştir ancak genellikle enflasyon oranında artırılmaktadır. Bu bilgiye başvurmadan önce mutlaka teyit almalısınız.)

2. Başvuru Şekli: Başvurular, tüketicinin ikametgahının bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki Tüketici Hakem Heyeti'ne yapılır. Başvurular, şahsen veya yetkili vekil aracılığıyla, dilekçe ile veya e-Devlet Kapısı üzerinden (Tüketici Bilgi Sistemi - TİBİS) online olarak yapılabilir.

3. Gerekli Belgeler:

   • Başvuru dilekçesi (Sorunu ve talebinizi açıkça belirten).

   • Uyuşmazlık konusu mala veya hizmete ilişkin fatura, fiş, sözleşme, garanti belgesi gibi belgelerin fotokopileri.

   • Ayıbı gösteren varsa fotoğraflar, video kayıtları.

   • Satıcıya/sağlayıcıya yapılan başvuru ve verilen cevaplara ilişkin yazışmalar.

4. Süreç ve Karar: T.H.H., başvuruyu aldıktan sonra taraflardan delil toplayarak bir karar verir. Verilen kararlar, taraflar için bağlayıcıdır ve icra edilebilir niteliktedir. Karara karşı 15 gün içinde Tüketici Mahkemesi'nde itiraz edilebilir.

Neden Profesyonel Hukuki Destek Almalısınız?

Ayıplı mal veya hizmetten kaynaklanan uyuşmazlıklar, bazen karmaşık hukuki yorumlar ve delil toplama süreçleri gerektirebilir. Tüketici Hakem Heyeti süreçleri görece daha basit olsa da, özellikle parasal sınırın üzerinde olan uyuşmazlıklarda Tüketici Mahkemeleri'ne başvuru veya T.H.H. kararlarına itiraz durumlarında profesyonel hukuki destek almak büyük önem taşır.

ARAK Hukuk Bürosu olarak, tüketici haklarınızın korunması, ayıplı mal ve hizmetten doğan zararlarınızın tazmini ve hukuki sürecin doğru bir şekilde yürütülmesi konularında sizlere danışmanlık ve dava takibi hizmeti sunmaktayız. Haklarınızı eksiksiz kullanmak ve adil bir sonuca ulaşmak için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.